De FMS (Federatie Medisch Specialisten) en de NHG (Nederlands Huisartsen Genootschap) ondersteunen medisch specialisten en huisartsen in de zorg voor mensen met post-COVID. Ze doen dit door richtlijnen beschikbaar te stellen voor de diagnostiek en behandeling van langdurige klachten na COVID-19. Het gaat daarbij om een bundeling van wetenschappelijk onderbouwde adviezen om zorgverleners te ondersteunen bij het nemen van medische beslissingen in de dagelijkse praktijk. Daarnaast ter verbetering van de kwaliteit en doelmatigheid van zorg, én om ervoor te zorgen dat iedere patiënt – ongeacht bij welke arts ze terechtkomen – kan rekenen op dezelfde, verantwoorde zorg. Daar waar de FMS-richtlijn zich richt op de 2e lijns-zorg (ziekenhuiszorg), geeft de NHG-richtlijn ondersteuning voor zorgverleners in de 1e lijn (huisartsenpraktijken).
Nieuwe inzichten
De richtlijn van de FMS en NHG met betrekking tot langdurige klachten na COVID-19 dateert uit 2022. Door nieuwe (wetenschappelijke) inzichten wordt deze inmiddels als verouderd beschouwd en zal worden herzien. Het realiseren van een nieuwe richtlijn is een proces wat regulier één tot twee jaar duurt. Het actualiseren van een bestaande richtlijn kent meestal een korter traject, afhankelijk van de hoeveelheid (nieuwe) wetenschappelijke onderzoeken en benodigde afstemming met alle betrokken partijen. In het voorjaar van 2025 is het proces opgestart om de richtlijnen over post-COVID te herzien. Het is de bedoeling dat deze aangevuld wordt met nieuwe wetenschappelijk onderbouwde inzichten uit onderzoek en literatuur.
Veranderende inzichten
Als C-support zien we veel ontwikkelingen die sinds 2022 bekend zijn geworden over mogelijke oorzaken van post-COVID. Ook is er inmiddels meer inzicht en kennis over de diverse symptomen, over de ernst van deze symptomen en de impact daarvan op het dagelijkse leven en mentale gezondheid. Hieronder valt bijvoorbeeld inzicht in symptoomclusters die vaak voorkomen bij post-COVID patiënten, zoals PEM (Post-exertionele malaise), OI (Orthostatische intolerantie) waaronder POTS (Posturaal orthostatisch tachycardie syndroom) en MCAS (Mestcelactivatie syndroom). Meer inzicht hierin leidt tot meer gerichte adviezen die zorgvuldig moeten worden toegepast door artsen en paramedici om te voorkomen dat er langdurige of onherstelbare schade wordt berokkend. Maar ook tot symptoombehandelingen die kunnen leiden tot een verlichting van symptomen en daarmee verbetering van de kwaliteit van leven. Het is belangrijk dat artsen en paramedici zich realiseren dat de richtlijnen niet meer actueel zijn en dat sommige belangrijke adviezen ontbreken.
Laatste inzichten
Hieronder staan enkele relevante middelen waarin de huidige kennis en inzichten van post-COVID worden weergegeven. Deze zullen worden verwerkt in de herziene FMS en NHG richtlijn.
– Richtlijn sportgeneeskunde (over behandeling bij PEM, POTS en dysfunctionele ademhaling)
– NASA Leantest (Bateman Horne Centre, USA))
– Review Nature – 2025 (over onderliggende theorieën rondom post-COVID)
– Artikel Cell – 2024 (over onderliggende theorieën rondom post-COVID)
– Clinical update Lancet – 2024 (over onderliggende theorieën rondom post-COVID)
– Review Nature – 2023 (over onderliggende theorieën rondom post-COVID)
– Podcast Prisma: wat is post-COVID (voor huisartsen)
– Webinar post-COVID klachten in de huisartsenpraktijk (medische scholing)
– Update kennisagenda biomedisch onderzoek post-COVID 2025 (ZonMw)
