Ons lichaam bestaat uit meerdere zenuwstelsels; het centrale en het perifere zenuwstelsel. Het perifere zenuwstelsel legt de verbinding tussen het centrale stelsel, de spieren en de organen en wordt onderverdeeld in het somatische en autonome zenuwstelsel. Het somatische zenuwstelsel gaat over het deel dat bewust aangestuurd kan worden, bijvoorbeeld om te praten en te bewegen. Het autonome zenuwstelsel regelt alles in je lichaam waar je niet bij na hoeft te denken zoals bijvoorbeeld je hartslag, je ademhaling, je bloeddruk, je spijsvertering, je lichaamstemperatuur etc.
Dysautonomie is een overkoepelende term die wordt gebruikt om verschillende aandoeningen te beschrijven die een verstoring van het autonome zenuwstelsel veroorzaken. Het autonome zenuwstelsel werkt dan niet goed. Er zijn verschillende oorzaken van dysautonomie, waaronder postinfectieuze syndromen (zoals post-COVID en QVS), ME/CVS, maar ook bijvoorbeeld de ziekte van Parkinson. Dysautonomie komt vooral voor bij vrouwen.
Er zijn verschillende vormen van dysautonomie
- Dysfunctionele ademhaling: een adempatroon dat niet optimaal is en dat gekenmerkt kan worden door onregelmatigheden in de frequentie, diepte en ritme van de ademhaling.
- Bradycardie: een hartslag die (gemiddeld) te laag is. Het hart is dan mogelijk niet in staat om voldoende bloed rond te pompen. Bij sommige patiënten is het hart niet in staat om het lichaam van voldoende zuurstofrijk bloed te voorzien bij inspanning.
- Orthostatische intolerantie (OI) is een overkoepelende term voor het ontstaan van klachten bij houdingsverandering (gaan zitten/staan) door verandering in bloeddruk of hartslag. OI heeft meerdere verschijningsvormen:
- Orthostatische hypotensie (OH): plotselinge bloeddrukdaling bij opstaan of overeind komen, met duizeligheid door verstoring van de bloedcirculatie.
- Orthostatische hypertensie: plotselinge bloeddrukstijging bij opstaan of overeind komen.
- Inappropriate sinus tachycardie: ongepast verhoogde hartslag.
- Postureel orthostatisch tachycardiesyndroom (POTS): beroerd voelen bij het rechtop gaan staan of zitten met daarbij een plotselinge abnormale stijging van de hartslagfrequentie (tachycardie) waarbij de bloeddruk gelijk blijft. Bekijk de factsheet POTS voor meer informatie hierover.