Medisch adviseurs Inge de Klerk en Alfons Olde Loohuis van C-support hebben, samen met Chang Ho Wessel (revalidatiearts), een belangrijk artikel geschreven over het herkennen en behandelen van post-COVID. Dit artikel, getiteld “Zinvol handelen bij post-COVID”, is onlangs gepubliceerd in het Nederlands Tijdschrift voor Geneeskunde (NTvG). In het artikel wordt aan de hand van twee casussen toegelicht hoe artsen in de praktijk zinvol kunnen handelen bij post-COVID. Het biedt praktische handvatten voor artsen om post-COVID beter te begrijpen en patiënten effectief te ondersteunen.
Lees het volledige artikel hier.
Heeft u geen toegang tot artikelen van NTvG? Hieronder leest u een samenvatting van het artikel.
Samenvatting NTvG artikel: Zinvol handelen bij post-COVID
Aan de hand van twee casussen wordt toegelicht hoe artsen in de praktijk zinvol kunnen handelen bij post-COVID. Om deze samenvatting kort te houden, zijn de casussen hier niet meegenomen.
Post-COVID is een complexe aandoening met grote impact op dagelijks functioneren. Herkenning, erkenning van beperkingen en identificatie van behandelbare klachten zijn essentieel om zinvol te handelen. Artsen – zowel behandelend als adviserend – spelen hierin een cruciale rol.
Post-COVID is een aanhoudende multisysteemziekte die kan optreden na een SARS-CoV-2-infectie. We spreken van post-COVID wanneer na een infectie nieuwe klachten ontstaan die langer dan drie maanden aanhouden en waarvoor geen andere verklaring kan worden gevonden. Vaak hadden patiënten in de acute fase van de infectie milde klachten. Het beloop is vaak: eerst gedeeltelijk herstel, daarna na enkele weken een duidelijke verslechtering . Daarbij komt het regelmatig voor dat patiënten eerst lijken te herstellen, maar dat er na verloop van tijd toenemend nieuwe klachten ontstaan.
Kenmerkende symptomen zijn onder andere:
- Verminderde energie en post-exertionale malaise (PEM). PEM betekent dat klachten verergeren na lichamelijke, cognitieve of emotionele inspanning, waarbij ernst en duur niet in verhouding staan tot de inspanning. PEM kan optreden met een vertraging van uren tot enkele dagen en kan uren tot weken aanhouden.
- Orthostatische intolerantie (OI), mogelijk in de vorm van posturaal orthostatisch tachycardiesyndroom (POTS).
- Slaapproblemen, cognitieve klachten, pijn, en allergie-achtige symptomen passend bij mestcelactivatiesyndroom (MCAS).
- Afwijkingen van reuk en smaak komen voor, maar niet bij alle patiënten.
Bij kinderen en volwassenen is het ziektebeeld vergelijkbaar, met bij jonge kinderen (<12 jaar) relatief meer buikklachten en cognitieve problemen.
Risicofactoren zijn onder andere vrouwelijk geslacht, auto-immuunaandoeningen (bij de patiënt of in de familie ziektegeschiedenis) en een negatieve vaccinatiestatus.
Belang van tijdige herkenning
Het is cruciaal om post-COVID vroegtijdig te herkennen en de ernst van de beperkingen te erkennen. Interventies die uitgaan van opbouw volgens tijdschema’s, zonder rekening te houden met PEM, kunnen klachten langdurig verergeren. Daarnaast bemoeilijkt de veelheid aan symptomen het herkennen van comorbiditeit (het hebben van meerdere ziekten tegelijkertijd). Ook kunnen vooraf bestaande aandoeningen ontregelen (bijvoorbeeld diabetes of coeliakie).
Behandelbare klachten en interventies
Hoewel er geen genezende behandeling bestaat, zijn er behandelbare klachten geïdentificeerd, zoals:
- Orthostatische klachten
- Mestcelactivatie
- Slaapproblemen
- Psychische klachten
- Pijn
Omdat er nog geen genezende behandeling is, is op dit moment de behandeling gericht op symptoomverlichting en verbetering van functioneren. Interventies kunnen plaatsvinden op verschillende gebieden:
- Biomedisch: medicamenteuze interventies (bijvoorbeeld SSRI’s, antihistaminica, off-label pijnmedicatie), diagnostiek naar comorbiditeit.
- Psychosociaal: stressreductie, behandeling van psychische klachten, aanleren van energiemanagement met inzet van pacing, afstemming met school of werk om belasting te verlagen.
Het doel is stabilisatie van het ziektebeeld en, waar mogelijk, verbetering van functioneren. De behandeling moet aansluiten bij de hulpvraag van de patiënt en rekening houden met de beperkte belastbaarheid.
Een overzicht van symptomen en behandelopties is te vinden in de informatie voor zorgprofessionals onder dit bericht.
