Update 25-02-2025
Wat is het?
Hyperbare zuurstoftherapie (HBOT) is een therapie die al tientallen jaren bestaat voor onder andere de behandeling van duikongevallen en koolmonoxidevergiftiging. Inmiddels wordt deze therapie ook voor andere indicaties toegepast, zoals het bevorderen van weefselherstel na kankerbehandelingen en de behandeling van complexe en chronische wonden. Momenteel wordt ook onderzocht of deze behandeling van meerwaarde kan zijn voor patiënten met post-COVID.
Hoe werkt het?
Hyperbare zuurstoftherapie is een behandeling waarbij je via een masker 100% zuurstof inademt bij een druk die hoger is dan de normale omgevingsdruk. Dit gebeurt in een grote ruimte waarin de druk verhoogd kan worden. Door de verhoogde druk kan je lichaam ongeveer 12,5 maal zoveel zuurstof in het bloedplasma opnemen als normaal. De weefsels waar te weinig zuurstof komt, krijgen daardoor meer zuurstof. De behandeling zorgt ervoor dat onder andere nieuwe bloedvaatjes groeien, pijnklachten verminderen en afweercellen beter werken. Het is een intensieve behandeling die doorgaans bestaat uit 40 sessies van 2 uur, gedurende 8 weken.
Wat is er bekend over het effect op Post-COVID?
In een goed opgezette Israëlische studie met in totaal 73 deelnemers werd het effect van hyperbare zuurstoftherapie in vergelijking met placebo onderzocht. De ene helft van de groep van post-COVID patiënten werd behandeld met 40 dagelijkse behandelsessies hyperbare zuurstof (vijf sessies per week, gedurende 2 maanden). De andere helft van de groep, de placebogroep, leek eenzelfde behandeling te krijgen maar kreeg placebo.
Hoewel deze kleine groep patiënten maar kortdurend is gevolgd, tot 3 weken na de behandeling, waren de resultaten veelbelovend. Patiënten die waren behandeld met hyperbare zuurstoftherapie ervaarden een aanzienlijke verbetering van zowel hun cognitieve klachten, slaap, energieniveau en stemmingsklachten. De patiënten behandeld met hyperbare zuurstoftherapie zijn na een jaar opgevolgd en de effecten bleken behouden, maar helaas kan niet worden uitgesloten dat er intussen andere behandelingen hebben plaatsgevonden. Daarnaast werden vermoeidheid en bijwerkingen niet of beperkt gerapporteerd.
Overwegingen?
De bovengenoemde studie includeerde patiënten met milde klachten en gemiddeld minder dan 6 maanden na de acute COVID-19 infectie. Uit eerder studies blijkt dat de meeste patiënten (>85%) binnen een jaar herstellen. De vraag is of de resultaten van de besproken studie toepasbaar zijn voor de patiëntengroep waar behandeling voor overwogen wordt, namelijk de patiënten waarbij geen spontaan herstel is opgetreden, en patiënten die ernstige beperkingen hebben in het dagelijkse leven.
Momenteel wordt er in China en Zweden nader onderzoek gedaan naar het effect van hyperbare zuurstof op post-COVID klachten. In een tussentijds veiligheidsrapport van het Zweedse onderzoek wordt specifiek vermeld dat slechts een beperkt aantal patiënten twee dagen achter elkaar hyperbare zuurstoftherapie kon verdragen vanwege ernstige vermoeidheid. Daarnaast is dagelijks naar een locatie reizen voor de therapie en twee uur fysiologische stress ervaren een zware belasting voor ernstig beperkte patiënten. Voor patiënten met PEM zou de behandeling bovendien tot een (tijdelijke) verergering van de klachten kunnen leiden. Het risico op verslechtering door PEM en uitputting zou derhalve moeten worden afgewogen tegen het mogelijk positieve effect van de behandeling.
Door een gebrek aan RCT (gerandomiseerd onderzoek met controlegroep) studies is het niet mogelijk om cijfers te geven over het percentage dat negatieve of positieve effecten ervaart van HBOT. Ook in Nederland zijn er voornemens om een uitgebreide RCT-studie op te zetten, naar aanleiding van veelbelovende resultaten van een eerdere pilotstudie, waarbij het echter nog te vroeg is om op basis van de huidige resultaten conclusies te trekken.
Is deze behandeling al beschikbaar voor patiënten met Post-COVID?
Sinds augustus 2022 wordt de behandeling door een deel van de behandelcentra voor hyperbare geneeskunde aangeboden. De behandeling met hyperbare zuurstof wordt door de zorgverzekeraars in Nederland niet vergoed voor post-COVID klachten. Het effect van deze behandeling is immers nog onvoldoende bewezen. Patiënten moeten tot nu toe de kosten zelf betalen. De kosten zijn landelijk vastgelegd en variëren van 200 – 210 Euro per behandeling wat bij 40 behandeling neer komt op 8000 – 8400 Euro.
De aanbieders van hyperbare zuurstoftherapie zijn wat betreft de vergoeding in gesprek met verschillende instanties zoals het ministerie van VWS, Zorgverzekeraars Nederland en het Zorginstituut.
Naast de financiële overwegingen is het goed om te weten dat er slechts negen hyperbare kamers beschikbaar zijn in Nederland, de capaciteit en logistiek zijn onvoldoende voor het behandelen van een grote groep patiënten met langdurige aanhoudende klachten na COVID-19.
Als C-support ondersteunen wij de oproep van onderzoekers om meer wetenschappelijk onderzoek te doen naar behandelingen, zoals hyperbare zuurstoftherapie. De Israëlische studie is een goede aanleiding om nader onderzoek te doen naar hyperbare zuurstof in een grotere onderzoekspopulatie, die ook gedurende een langere periode wordt vervolgd.
Het is op dit moment nog te vroeg om te zeggen dat patiënten met post-COVID door deze therapie kunnen genezen. Deze behandeling wordt daarom op dit moment nog niet aanbevolen. Maar uiteraard kijken ook wij met belangstelling naar de resultaten van de vervolgonderzoeken.
Is er een wetenschappelijk studie in Nederland naar hyperbare zuurstoftherapie waaraan patiënten met post-COVID kunnen deelnemen?
Hoewel verschillende onderzoekers staan te popelen om ook in Nederland onderzoek te doen naar deze therapie, is er vooralsnog geen lopend onderzoek in Nederland waar patiënten aan kunnen deelnemen. De hoop, en het pleidooi ook vanuit C-support, is dat er op korte termijn ook in Nederland meer biomedische onderzoeken naar hyperbare zuurstoftherapie en andere behandelingen gaan plaatsvinden.
Kan C-support een verwijzing maken voor hyperbare zuurstoftherapie?
De hyperbare zuurstof behandelcentra vragen, net als voor andere indicaties voor hyperbare zuurstoftherapie, om een verwijzing door de huisarts of een behandelend medisch specialist. C-support kan patiënten niet verwijzen.
